وبیناربررسی علیت و آشوب از منظر فیزیک و فلسفه
یکشنبه 29 تیر99
نظریّهٔ آشوب یا نظریّهٔ بی‌نظمی‌ها شاخه‌ای از ریاضیات است که به مطالعهٔ سیستم‌های دینامیکی پیچیده وآشفته می‌پردازد. سیستم‌هایِ آشفته سیستم‌های دینامیکی غیرخطی هستند که نسبت به شرایط اولیهٔ خود بسیار حساس بوده‌اند. تغییری اندک در شرایط اولیهٔ چنین سیستم‌هایی باعث دگرگونی‌های بسیار در مرحلهٔ بعدی خواهد شد. این پدیده در نظریهٔ آشوب به اثر پروانه‌ای مشهور است که در آن بال‌زدنِ یک پروانه در برزیل می‌تواند (در شرایطی) باعث گردباد در تگزاس شود و بنابرین ارائهٔ پیش‌بینی طولانی مدّت رفتار آن‌ها غیرممکن است.
رفتار سیستم‌های آشفته به ظاهر تصادفی می‌نماید. با این‌حال، هیچ لزومی به وجود عنصر تصادف در ایجاد رفتار آشوبی نیست و سیستم‌های دینامیکی معیّنی (deterministic) نیز می‌توانند رفتاری آشفته از خود نشان دهند
به بیان دیگر، پدیده‌هایی اتفاقی (Random) که تاکنون دلیلی برای آن‌ها نمی‌یافتیم، به کمک نظریه آشوب، توجیه می‌شود. نظریهٔ آشوب بر پایه‌های ریاضی، فیزیک و حتی فلسفه استوار است و هر یک از این علوم با ابزارهایِ خود این نظریه را بررسی و اثبات کرده‌اند. نظریهٔ آشوب پدیده جدیدی نیست، قانون علت و معلول در آن پا برجاست و فقط با ابزارهایی متفاوت، علت‌های بسیار بیشتری را برای یک معلول بررسی می‌کند.
